Veel zeilers vragen zich af de beste zeilkleding is en wat je nu écht nodig hebt om comfortabel te zeilen. Er is niets vervelender dan kleding die water doorlaat, of het nu te koud of te warm is. Afhankelijk van het weer – nat, koud, warm, of droog – gelden andere kledingregels om je optimaal te beschermen.
Zeilkleding die geschikt is voor alle weertypes bestaat helaas nog niet. Met met de offshore zeilwedstrijden zoals Oostende Ramsgate, Vuurschepen Race, North Sea Race en de Rolex Fastnet Race hebben we niet alleen verschillende sets getest, maar ook zeilers uit het circuit gevraagd naar hun favoriete keuzes van dit moment.
Het 3-lagensysteem
Het 3-lagensysteem voor zeilkleding is een slimme manier om warm, droog en comfortabel te blijven onder alle weersomstandigheden op het water. Elke laag heeft een specifieke functie:
1. Basislaag (vochtregulatie)
- Deze laag zit direct tegen de huid en voert zweet snel af. Hierdoor blijft je huid droog, wat essentieel is om warmte vast te houden en het “after-exercise chill”-effect te voorkomen.
- Materialen zoals polyester en merinowol zijn populair omdat ze vocht goed afvoeren en snel drogen.
2. Isolatielaag (warmtebehoud)
- De tweede laag zorgt voor isolatie door lichaamswarmte vast te houden. Deze laag moet licht en ademend zijn, zodat vocht vanuit de basislaag verder wordt afgevoerd.
- Fleece, merinowol en synthetische isolatie zoals Primaloft zijn veelgebruikte materialen in deze laag. Het idee is dat deze laag een luchtige buffer vormt die lichaamswarmte vasthoudt.
3. Buitenlaag (bescherming tegen wind en water)
- De buitenste laag beschermt tegen regen, wind en opspattend water, en moet waterdicht en ademend zijn. Dit zorgt ervoor dat water buiten blijft, terwijl vocht van binnenuit kan ontsnappen.
- Populaire materialen zijn Gore-Tex en andere hoogwaardige waterdichte stoffen die speciaal zijn ontworpen voor zeilomstandigheden.
Het 3-lagensysteem stelt zeilers in staat om lagen aan te passen aan de weersomstandigheden. Bij koud en nat weer gebruik je alle lagen, terwijl je bij milder weer misschien alleen de basis- en buitenlaag nodig hebt.
Eerste laag zeilkleding of basislaag
Ongeacht het materiaal of zeilkleding merk dat je kiest, je eerste laag moet nauw aansluiten op je lichaam – als een tweede huid, zonder te strak te zitten. Deze laag is essentieel om het vocht dat je door transpiratie produceert, van je huid af te voeren, bij voorkeur nog voordat het vloeibaar wordt (dus in dampvorm). Dit voorkomt het ‘after-exercise chill’-effect of minimaliseert het zoveel mogelijk. Het hoofddoel van deze laag is dus om het lichaam droog te houden.
Als je in koude of koele omstandigheden (geen woestijnhitte) bijvoorbeeld katoen draagt, maak je een fout. Katoen neemt vocht op en geeft het niet gemakkelijk af, waardoor je lichaam sneller afkoelt door het vocht in de stof. Hierdoor moet je lichaam extra warmte produceren die misschien niet meer voorhanden is, wat kan leiden tot onderkoeling. Kleding in de basislaag mag geen vocht vasthouden; het moet vocht opnemen en door de lichaamswarmte naar de volgende laag afvoeren.
In zeer warme omstandigheden is het echter juist gunstig om katoen te dragen. Het opgenomen vocht zorgt dan voor een verkoelend effect.
De materialen voor je eerste laag zeilkleding
De eerste laag van thermische zeilkleding kan bestaan uit de volgende materialen: Polyester, Capilene polyester, Polypropylene, Dryarn, Meryl, Merino wol.
Polyester en polypropyleen werken het snelst bij het afvoeren van vocht, maar hebben als nadeel dat ze geuren vasthouden. Tegenwoordig zijn deze stoffen echter verkrijgbaar met een antibacteriële behandeling, waardoor zweetgeur wordt afgebroken en er “bijna” niets te ruiken valt. Deze antibacteriële laag verdwijnt echter na ongeveer 30 wasbeurten, waarna geurtjes weer makkelijker ontstaan. Als je actief bezig bent geweest aan boord, zal je merken dat je minder populair bent aan de bar – als je tenminste niet eerst hebt gedoucht.
Capilene Polyester van Patagonia bestaat voor 50% uit gerecycled Powerdry polyester en is antibacterieel behandeld met Gladiodor. Dit middel is, geloof het of niet, een mengsel van gemalen schelpen en krabbenresten! Patagonia garandeert dat de werking tot 50 wasbeurten blijft behouden en heeft een interessante test uitgevoerd: neem een vers brood, leg het een maand op zolder, en het zit onder de schimmel die klaarstaat om het op te eten. Tot zover niets bijzonders. Maar wikkel datzelfde brood in een Capilene T-shirt, en de schimmel blijft weg… geen spoor van schimmelvorming!
De Seamless T-shirts en zeilbroeken gemaakt van Meryl van Slam zijn niet alleen zeer snel vochtregulerend en antibacterieel, maar bieden ook zonnebescherming vergelijkbaar met factor 50 zonnecrème. Bovendien beschermen ze tegen de schadelijke straling van mobiele telefoons (zeggen ze).
Merinowol komt van schapen die grazen op de Zuidelijke Alpen in Nieuw-Zeeland op een hoogte van 3500 meter. Als deze wol niet effectief was, zouden de schapen daar niet overleven. De vezels van merinowol zijn vergelijkbaar met die van polypropyleen of polyester: ze zorgen voor een verkoelend effect in de zomer en thermische warmte in de winter. Merinowol kriebelt niet zoals gewone wol, kan gewoon in de wasmachine, biedt een natuurlijke UV-bescherming van factor 25 tot 50, droogt snel en blijft thermisch isolerend, zelfs als het nat is.
Bovendien ruikt merinowol niet, omdat het van nature antibacterieel is. Sir Peter Blake droeg het 43 dagen non-stop tijdens de Jules Verne Trophy. Merinowol is te vinden bij merken als Slam, Helly Hansen, The North Face, Patagonia, Icebreaker, en meer.
Tweede laag (mid-layer) zeilkleding of isolatielaag
De tweede zeilkleding laag dient om je lichaamswarmte vast te houden en het vocht van de eerste laag door te geven aan de derde laag. Deze laag moet enigszins aansluiten op je lichaam, maar iets minder strak dan de eerste laag. Lichaamswarmte wordt het best behouden door een isolerende luchtlaag rondom je lichaam te creëren, wat je bereikt met meerdere lagen thermische kleding. Het is bijvoorbeeld effectiever om twee of drie dunne fleecelagen te dragen dan één dikke laag. Mocht je het te warm krijgen, kun je eenvoudig een laag uittrekken.
Veel grote zeilkleding merken bieden nu de zogenaamde Softshells aan. Een softshell is gemaakt van 100% polyester en staat bekend om zijn elasticiteit, winddichtheid, en thermische eigenschappen. Sommige softshells, zoals die van Musto, zijn zelfs waterdicht en hebben een fleecevoering.
Naast fleece houden ook materialen zoals merinowol, dons, synthetisch dons, en neopreen warmte vast en bieden ze goede isolatie. Wat je ook kiest, probeer te opteren voor kleding met een rits, zodat je die na inspanning kunt openen voor ventilatie en weer sluiten wanneer je isolatie nodig hebt.
Dons biedt de beste isolatie, maar verliest zijn isolerende eigenschappen zodra het nat wordt. Er zijn nu echter waterdichte kledingstukken op de markt die dons gebruiken en toch isolatie garanderen. Als je geen risico wilt nemen op natte dons en verlies van isolatie, kun je kiezen voor synthetisch dons zoals Primaloft. Dit materiaal biedt vergelijkbare isolatie en behoudt zijn warmte-eigenschappen zelfs als het nat is.
Neopreen ademt niet, maar heeft een hoge thermische waarde omdat het lichaamswarmte vasthoudt. Het werkt zelfs optimaal wanneer je een beetje zweet of wanneer er water tussen je lichaam en het neopreen zit. Dit dunne laagje water kan niet weg en wordt opgewarmd door je lichaam. Een nadeel is dat als je lichaamstemperatuur daalt, de isolerende laag ook kouder wordt.
Derde laag zeilkleding of buitenlaag: het zeilpak
De derde laag in het 3-lagensysteem voor zeilkleding, ook wel de buitenlaag genoemd, is essentieel voor bescherming tegen wind, regen en opspattend water. Deze laag moet waterdicht, winddicht en ademend zijn om comfort en droogte te garanderen tijdens het zeilen.
Verschillen tussen dure en goedkope zeilpakken:
- Materiaal en constructie: Duurdere zeilpakken gebruiken vaak hoogwaardige materialen zoals Gore-Tex, bekend om uitstekende waterdichtheid en ademend vermogen. Goedkopere opties maken meestal gebruik van minder geavanceerde materialen, wat kan leiden tot verminderde prestaties.
- Duurzaamheid: Premium zeilpakken zijn doorgaans robuuster en beter bestand tegen slijtage, wat ze geschikt maakt voor intensief gebruik en zware omstandigheden. Goedkopere pakken kunnen sneller slijten en minder lang meegaan.
- Functionaliteit en comfort: Hogere prijsklassen bieden vaak extra functies zoals verstelbare manchetten, versterkte knieën en zitvlakken, en ergonomische ontwerpen voor meer bewegingsvrijheid. Budgetvriendelijke opties missen deze extra’s vaak.
Merkenoverzicht:
- Musto: Bekend om hoogwaardige zeilkleding met geavanceerde technologieën zoals Gore-Tex. Musto biedt verschillende lijnen, waaronder de BR1, BR2, MPX en HPX, elk ontworpen voor specifieke zeilomstandigheden. De HPX-serie is bijvoorbeeld gericht op offshore zeilen en biedt maximale bescherming.
- Zhik: Dit merk staat bekend om innovatieve ontwerpen en materialen. Zhik’s Isotak 2 Ocean-lijn maakt gebruik van een eigen stof en membraan, wat volgens het merk zorgt voor langdurige waterdichtheid en ademend vermogen.
- Gill: Gill biedt een breed scala aan zeilkleding, van instapmodellen tot geavanceerde offshore-uitrusting. De OS2-lijn is populair onder zeilers vanwege de balans tussen prijs en prestaties, met functies zoals een tweelaags laminaatsysteem voor waterdichtheid en ademend vermogen.
- Tribord (Decathlon): Tribord, het zeilmerk van Decathlon, biedt betaalbare zeilkleding. Hoewel ze mogelijk minder geavanceerde materialen en functies hebben dan premium merken, zijn ze een goede optie voor beginnende zeilers of voor gebruik in mildere omstandigheden. Een voorbeeld is de Tribord 900 zeilbroek, die ondanks de lagere prijs positieve recensies heeft ontvangen.
Bij het kiezen van een zeilpak is het belangrijk om rekening te houden met de zeilomstandigheden, frequentie van gebruik en budget. Hoewel duurdere pakken vaak betere prestaties en duurzaamheid bieden, kunnen goedkopere opties voldoende zijn voor recreatief zeilen in mildere omstandigheden.
Video: 3-lagensyteem van Musto
Zeilschoenen of zeillaarzen?
Er zijn verschillende merken die ademende laarzen aanbieden, en goed onderhoud is essentieel om deze laarzen optimaal te laten presteren. Spoel de laarzen na gebruik zoveel mogelijk met warm water en vet ze in zodra ze droog zijn.
Rubberen laarzen winnen steeds meer aan populariteit, deels dankzij de The Ocean Race, waar 70% van de zeilers de Franse laarzen van Le Chameau draagt. Deze laarzen hebben een rubberen buitenkant en een neopreen binnenkant. Mocht er toch water binnendringen, dan blijven ze dankzij het neopreen nog steeds warm.
Ook bij laarzen is het aan te raden om in lagen te werken. Het is veel beter om meerdere lagen sokken te dragen dan één enkele dikke sok, zodat je voet beter warm en droog blijft.
Hoofd warm houden = gouden regel!
Je verliest ongeveer 40% van je lichaamswarmte via je hoofd, dus het is essentieel om dit lichaamsdeel goed te isoleren. Een fleecemuts is comfortabel omdat hij niet kriebelt, zelfs niet als hij nat is, maar de isolatiewaarde is minder dan die van een muts van merinowol of een windstoppermuts.
We gingen op zoek naar de ideale muts: eentje die warm, ademend én droog is. In de trekkingwereld ontdekten we SealSkinz, een merk dat niet alleen waterdichte en ademende mutsen aanbiedt, maar ook 100% waterdichte handschoenen en sokken! We hebben de producten van SealSkinz getest tijdens de Rolex Fastnet Race en Rolex Sydney-Hobart Yacht Race.
Wat zeggen de zeilers?
Jean Martin Grisard (BEL) Groupama Racing Team:
Wat wij als zeilkleding aantrekken, is simpelweg wat ter plaatse beschikbaar is – niet meer, niet minder. Wat ik echter altijd in mijn (reis)tas heb, is thermisch ondergoed, zowel in een dunne als een dikkere versie. Waarom? Het neemt weinig ruimte in en is lichtgewicht. Bovendien voel ik me eerlijk gezegd een stuk comfortabeler in mijn eigen ondergoed dan dat van iemand anders! Odlo heeft uitstekend materiaal, en ook Helly Hansen is prima. Tegenwoordig hebben merken als Musto en HL ook allemaal goed thermisch ondergoed, denk ik. Voor meer info kun je een kijkje nemen op outdoor-websites, waar je vaak meer keuze en tests vindt dan in de zeilwereld. Het hoeft immers niet per se van een zeilmerk te zijn!
Wat betreft vernieuwingen… elk merk probeert te blijven evolueren. Het grootste probleem voor mij blijft echter de ‘transpiratievocht’ – vooral voor degenen die hard werken aan boord!
David J Markey (BEL) genua trim Farr 30 TU Delft:
Bij ons draagt iedereen iets anders. Zelf draag ik thermisch ondergoed van Decathlon, net als twee andere bemanningsleden, maar we hebben ook mensen aan boord die kiezen voor Craft of Musto. Als tweede laag gebruik ik een goede softshell van Decathlon of gewoon een fleecetrui. Voor offshore-races dragen we simpelweg wat extra lagen, niets bijzonders.
We hebben een goede deal met Henri Lloyd, maar we zijn eigenlijk nog op zoek naar een sponsor voor technische zeilkleding om de kosten wat te drukken.
Adam Minoprio (Kiwi) stuurman, wereldkampioen match racing en Team Camper:
We hebben lange tijd met kleding van Line 7 gevaren, maar die samenwerking is onlangs stopgezet. Ik draag gewoon wat ze me geven. Ik heb nog geen idee wat we bij Camper (het Emirates Team New Zealand Volvo Ocean Race-project) zullen dragen, want ze zijn nog steeds op zoek naar een kledingsponsor. De meeste boten waar ik op vaar, hebben een sponsor van een bepaald merk, dus dan zijn we verplicht dat merk te dragen. Wat er echter altijd in mijn tas zit, is mijn tweede laag van Icebreaker. Dat is echt goud waard en gaat overal mee naartoe, net als mijn potje Vegemite.
Nic Bol (NED) zeilmaker en zeiler bij North Sails:
Ik gebruik voor de eerste laag Musto, zowel boven als beneden, en misschien heb ik komend weekend wel 2 sets aan…
Didier “Wakko” Wackens (BEL), voordekker/trimmer:
Ik draag zowel boven als… eh, (lacht) onder de zeilkleding van Helly Hansen, en mijn tweede laag is een bodywarmer van Henri Lloyd. Het is praktisch, biedt veel bewegingsvrijheid en houdt me warm. Wat ik altijd meeneem? Mijn teddybroek van Decathlon als tweede laag en mijn Henri Lloyd bodywarmer.
Op de vraag wat hij zou dragen tijdens de offshore van de NSR, antwoordde hij lachend: “Euh… een short, slippers, T-shirtje en een zonnebril, want ik ga zeilen in Italië.” En toen barstte hij in lachen uit.
Winston “Winnie” McFarlane (Kiwi) Emirates Team New Zealand grootzeil trimmer:
Voor dagraces geef ik de voorkeur aan polypropyleen of polyester, omdat deze materialen snel drogen. Als grinder zweet je namelijk al snel flink. Voor alle offshore races neem ik mijn eigen zeilkleding spullen mee, voornamelijk Icebreaker merinowol, dat ik in lagen draag. Het grote voordeel is dat het geen geur vasthoudt (wacht even) – ik bedoel, ik ruik niets, en je herkent meteen de mensen die synthetisch materiaal dragen. Wat ik altijd meeneem? Absoluut de muts die mijn grootmoeder voor me heeft gebreid van merinowol!
