De Royal Belgian Sailing Club (RBSC), als organisator van de Light Vessel Race 2017, staat ter discussie na het tragische ongeval waarbij drie bemanningsleden het leven lieten en de overlevenden zes uur wachtten op hulp, liggend op de omgeslagen romp van hun boot. Dit incident leidde ertoe dat de Federale Overheidsdienst Mobiliteit en Vervoer besloot de regels voor zeilwedstrijden aan te scherpen. In welke mate heeft de RBSC invloed gehad op deze verstrenging van de regelgeving? Deze cruciale vraag bracht ons ertoe twee gevoelige interviews, afgenomen in november 2017, alsnog te publiceren.
Destijds, met de nasleep van het Capella-ongeval nog vers in het geheugen, kozen we ervoor de reactie van de overheid af te wachten alvorens over te gaan tot publicatie. Hieronder delen wij de perspectieven van zowel een deelnemer als de organisatoren van de Light Vessel Race 2017. Beide interviews zijn onafhankelijk van elkaar en op verschillende momenten afgenomen.
Interview 1
Interview met A.: deelnemer aan de Light Vessel Race 2017 bespreekt de rol van de RBSC en veiligheidskwesties
Op maandag 30 oktober hadden we een gesprek met A., een deelnemer aan de Light Vessel Race 2017, die ervoor koos om anoniem te blijven. Hij zocht dringend contact met ons om zijn zorgen te uiten over het evenement en de rol van de organiserende club, Royal Belgian Sailing Club (RBSC).
Het emotionele gesprek richtte zich voornamelijk op de verantwoordelijkheden van RBSC.
Wijzigingen in de route twee dagen voor de start
A.: “Twee dagen voor de start van de Light Vessel Race, op 28 juni, ontvingen we informatie over een gewijzigde route. Ondanks de slechte weersvoorspellingen was het een lang parcours, met 32 mijl pal tegen de wind in.”
“Ik nam direct contact op met wedstrijdleider Patrick Demesmaecker, om aan te geven dat ik niet met mijn eigen boot zou deelnemen als het parcours niet ingekort zou worden. Ik heb bijna gesmeekt om een kortere route.”
Demesmaecker antwoordde: “Daar beslis ik niet over. Je moet bij François Goubau zijn.” (N.B.: Normaal gesproken is de wedstrijdleider degene die over het parcours beslist. Waarom nu niet?)
Voorzitter en Wedstrijdleiders Blijven Onzeker
Vervolgens belde A. met François Goubau, voorzitter van de RBSC, om aan te geven dat hij niet zou deelnemen als het parcours niet aangepast zou worden, omdat hij het te zwaar vond voor een klein schip. Goubau kon echter geen duidelijkheid verschaffen over waarom er geen korter parcours beschikbaar was.
A.: “Ondertussen gingen er geruchten rond dat het parcours meetelde als kwalificatie voor de Fastnet Race, waar Goubau met zijn jacht Moana aan deel zou nemen. Bovendien zou het nieuwe parcours precies in de windrichting liggen, wat voordelig is voor zijn 47-voet jacht.”
Contact met ONZK Voorzitter Carl Sabbe
In een poging invloed uit te oefenen, nam A. contact op met Carl Sabbe, voorzitter van de ONZK-races en vice-voorzitter van RBSC, in de hoop alsnog een korter parcours te kunnen regelen.
A. pleitte voor een korter parcours voor kleinere schepen om:
- Dichter bij de rest van de vloot te blijven
- Minder tegen de wind in te hoeven zeilen, voor een snellere finish
- Dichter bij de kust te kunnen blijven
Ondanks al zijn inspanningen bleef het parcours ongewijzigd, wat A. deed besluiten niet deel te nemen met zijn eigen boot en familie. Hij koos ervoor bemanningslid te worden op een groter schip, wat hij als veiliger beschouwde.
Kritiek op de Weersbriefing
A.: “De weersbriefing voor de race was bijzonder slecht en duurde nog geen minuut.”
Verloop van de Race
A.: “Bij de start waren de weersomstandigheden goed en de sfeer was ontspannen. Echter, in de vroege ochtenduren nam de wind toe tot 33 knopen, met golven van drie meter hoog.”
“Rond 9 uur voeren de grote schepen allemaal dicht onder de kust. Op dat moment bevond de J/92 JOLO zich ongeveer zes mijl uit de kust. Ik weet niet hoe laat JOLO gefinisht is; alle uitslagen zijn van de website verwijderd. JOLO moest twee minuten per uur sneller varen dan Capella. Waarom werd er niet eerder alarm geslagen?”
“De kiel van Capella zou het op een gegeven moment sowieso begeven hebben. Maar als het parcours korter was geweest en dichter langs de kust, dan zouden de deelnemers dichter bij elkaar zijn geweest en was de kans op redding groter geweest.”
Licht Vessel Race en Verantwoordelijkheid
A.: “Ik verwacht dat de organisatie haar verantwoordelijkheid neemt. Toen ik het rapport las, werd ik woedend. De organisatie probeert zichzelf vrij te pleiten. Het rapport is eenzijdig en is opgesteld door mensen van de organisatie zelf. Zeilers en deelnemers aan de Light Vessel Race mochten niet deelnemen aan de debriefing. Dit is niet correct.”
Na dit interview hebben we verschillende deelnemers uit zowel de grote als de kleinere klassen gecontacteerd voor verificatie.
Ze waren inderdaad voornamelijk ontstemd over het feit dat ze niet waren uitgenodigd voor de debriefing op 9 oktober 2017. Ze vonden het onjuist dat de meeste aanbevelingen enkel gericht waren aan de zeilers en niet aan de organisatie. Ze beschuldigden de organisatie van nonchalance wat betreft het parcours en de veiligheidsmaatregelen, en noemden het rapport van de debriefing “gestuurd”.
Een bron meldde: “Ik heb langdurige vriendschappen zien sneuvelen na de race door deze gebeurtenissen.”
Een andere bron merkte op: “Er werd nonchalant omgegaan met de veiligheidsvoorschriften; er waren geen controles voor de race. Ik ken zelfs mensen die geen reddingsvlot meenamen om gewicht te besparen.”
Dit interview werpt een kritisch licht op de besluitvorming en veiligheidsmaatregelen van RBSC tijdens de Light Vessel Race 2017, en benadrukt het belang van transparantie en verantwoordelijkheid binnen de zeilgemeenschap.
Interview 2
ClubRacer interviewt RBSC wedstrijdleiding
In het tweede interview spraken we met François Goubau, de Commodore van RBSC, en Patrick Demesmaecker, wedstrijdleider van RBSC, om hun perspectief te krijgen op de tragische gebeurtenissen tijdens de Light Vessel Race en om hen te confronteren met de bezorgdheden en vragen van de deelnemers.
ClubRacer: Kunt u uw functies toelichten?
François Goubau: “Ik ben de Commodore van de RBSC, dus alle vragen en beslissingen komen uiteindelijk bij mij terecht.” Patrick Demesmaecker: “Ik was een van de wedstrijdleiders tijdens de race.”
ClubRacer: Wie was de andere wedstrijdleider?
Patrick Demesmaecker: “Dat was Marc Seynaeve.”
ClubRacer: Waarom is er geen vertegenwoordiger van de deelnemers uitgenodigd voor de debriefing?
François Goubau: “We hebben besloten om alleen in gesprek te gaan met een selecte groep om de efficiëntie te bevorderen.”
Deze groep bestond uit:
- François Goubau, Commodore van RBSC en hoofdsponsor van de Light Vessel Race
- Carl Sabbe, Ondervoorzitter en Secretaris-Generaal van RBSC en ONZK
- Patrick Demesmaecker, Wedstrijdleider van de Light Vessel Race en coördinator van RBSC
- Marc Seynaeve, Wedstrijdleider van de Light Vessel Race en lid van RBSC
- Luc Geirnaert, Werknemer bij WWSV, Ondervoorzitter van Belgian Sailing en bemanningslid van François Goubau
- Peter Van den Bossche, Lid van RBSC
- Rejane Gyssens, MRCC
- Roy van Aller, Wedstrijdleider Breskens Sailing Weekend
François Goubau: “Iedereen wil een draaiboek opstellen om dergelijke tragedies in de toekomst te voorkomen. De zeilers mogen zeker kritiek leveren, maar waarom benaderen ze ons dan niet rechtstreeks?”
ClubRacer: Waarom hebben jullie geen veiligheidscontroles uitgevoerd voor de wedstrijd?
François Goubau: “We zeilen allemaal voor ons plezier en ontspanning. Willen we het echt zo ingewikkeld maken dat uiteindelijk niemand meer wil deelnemen? Het is de verantwoordelijkheid van elke zeiler om ervoor te zorgen dat hij of zij goed voorbereid is. Als organisatie gaan we ervan uit dat als iemand een veiligheidslijst ondertekent, de genoemde items ook daadwerkelijk aan boord zijn. Moeten we dan ook nog eens extra controles uitvoeren?”
ClubRacer: Wie heeft de weersvoorspelling verzorgd?
Patrick Demesmaecker: “We hebben gebruik gemaakt van een kustweerbericht dat we online hebben gevonden.”
ClubRacer: Telde de Light Vessel Race mee als kwalificatiewedstrijd voor de Fastnet Race?
François Goubau: “Ja, dat kon, maar ik had het persoonlijk niet nodig. Ik heb al vaker deelgenomen aan de Fastnet Race. Bovendien was de reis naar de startlijn voldoende als kwalificatie.”
ClubRacer: Er zijn twee amendementen uitgegeven voor de start, waarin twee nieuwe parcoursen, nummer 7 en 8, werden geïntroduceerd. Wie heeft deze extra banen ontworpen?
Patrick Demesmaecker: “Die zijn in samenspraak met de hele wedstrijdleiding opgesteld.”
Light Vessel Race 2017 Baan 7 (lange baan)
Light Vessel Race 2017 Baan 8 (korte baan)
ClubRacer: Waarom werden deze twee extra lange banen gemaakt?
François Goubau: “Omdat de huidige, die in de Sailing Instructions stonden niet meer gebruikt konden worden.
ClubRacer: Waarom niet?
(François neemt het hier over van Patrick)
François Goubau: “Er is overleg geweest met de verschillende mensen van RBSC, de wijzigingen waren zonder specifieke reden. Dit was gewoon naar gelang de windrichting enzoverder. Parcours worden opgemaakt tot op het laatste moment hé, die moet je niet op voorhand geven.”
ClubRacer: Welke parcours zijn gevaren geweest?
François Goubau: “alle twee: 7 en 8”
ClubRacer: En waarom werden deze gevaren?
François Goubau: “Ik weet dat niet, ik bedoel ze gaven westenwind, Noordwestenwind en om het strategisch spannend te maken. Dan kijk je of je geen halve windse rakken hebt. We hebben het goed gedaan. We hadden een goed up-winds rak richting Birkenfels” (nvdr: François Goubau zeilt als deelnemer met de grootste boot, First 47.7).
ClubRacer: Zijn de twee amendementen ter controle aangeboden aan de jury?
François Goubau: “Enkel aan het MRCC”
ClubRacer: Zijn er buiten de wedstrijdleiding nog anderen op de hoogte gebracht van de amendementen?
François Goubau: ”Het zal wel zijn, velen waren op de hoogte”
ClubRacer: Wie was de jury?
Patrick Demesmaecker: “Dirk Sledsens was de jury”
ClubRacer: Was hij op de hoogte van amendement 1 & 2, heeft hij de inhoud kunnen zien?
Patrick Demesmaecker: “Het amendement ging gewoon over het parcours, die heeft dat niet gezien”
ClubRacer: Waarom zijn de grote boten eerst gestart?
François Goubau: “Anders moeten ze die kleine boten allemaal inhalen. Op het vlak van veiligheid is het moeilijker als de kleintjes vòòr ons vertrekken.” (nvdr. Goubau zeilde zelf mee met zijn First 47.7)
Patrick Demesmaecker: “Ik kan het mij niet zo goed herinneren waarom we dat gedaan hebben.”
ClubRacer: Op welke rak zouden de kleinste boten het traagst zijn? Hebben jullie er een idee van hoe groot de discrepantie is tussen de snelste en traagste boot tot aan Birkenfels rekening houdend met de verschillende VMG’s?
(Er volgt een stilte)
ClubRacer: Houd er rekening mee dat een 40 voeter een VMG heeft van 6 knopen in ideale omstandigheden. Een 32 voet boot (cruiser-racer) heeft dan een VMG van 4 knopen. Bij golfslag daalt deze naar 2,5 à 3 knopen. Hebben jullie geen enkel idee hoeveel uur verschil er kan zijn tussen de snelste en traagste boot?
François Goubau: “Tot aan Birkenfels is het kalm geweest. Pas in de tweede helft van de nacht is de wind beginnen toenemen, wij waren al hier toen de wind toenam.” (François toont de positie van zijn boot Moana in de helft van het voor-de-windse-rak na Birkenfels)
ClubRacer: Om hoe laat waren de kleinste boten aan Birkenfels?
François Goubau: “We gaan vooruit als we voor de wind zeilen, daar zijn we toch mee akkoord hé. Er was wind, 25 knopen wind.”
ClubRacer: Een 40 voeter zou op die 32 mijl naar Birkenfels er 5,7 uur over doen. Een 32 voeter in ideale omstandigheden doet er 7 tot 10 uur over afhankelijk van het type boot. Wisten jullie dat?
Patrick Demesmaecker: “Het is een lange afstandswedstrijd, de mensen wisten dat. Wij hadden een uur tot ze konden finishen en thats it. Volgens onze berekening was het mogelijk om het parcour af te leggen binnen de tijd die wij vooropgesteld hebben.”
François Goubau: “daar was het verschil het kleinste, het was voor ons een platte zee.”
ClubRacer: Het verschil in het parcours tussen 7 en 8 was klein. Een extra halve windse rak van 13,5 mijl op het einde van de race. Waarom pas daar? Na het aan de winds rak van 32 mijl naar Birkenfels bedroeg het verschil tussen de snelste en traagste boot bijna 4 uur.
François Goubau: “De kleinere boten hadden daar een korter parcour en het meeste wind dat we daar gehad hebben was 30 knopen. Dat grote verschil tussen de eerste en laatste boot is er niet geweest.”
ClubRacer: Welke van de kleine boten (IRC 3) hebben Birkenfels gehaald?
François Goubau: “Dat weet ik niet, er is geen uitslag”
ClubRacer: Kunnen we de finishtijden inkijken?
François Goubau: “Neen want dan kunnen de deelnemers kijken of ze eerst waren en we willen dat niet, zuiver uit respect, we doen dat niet”
ClubRacer: JOLO is de enige die gefinisht is in IRC 3 (zelfde klasse als Capella), mogen we enkel zijn finishtijd dan weten?
François Goubau: “Neen, we hebben dezelfde dag besloten om dat niet te doen.”
ClubRacer: Wisten jullie welke boot theoretisch de laatste zou zijn tijdens de wedstrijd?
François Goubau: “Ik zie niet in waarom dat ik daarop moet antwoorden”
ClubRacer: We hebben uitgerekend dat de snelste IRC 3 boot Birkenfels rond 3:00 ‘s ochtends gerond is. Om 04:00 is de sterke wind pas opgekomen. Drie uur later en 30 mijl richting kust werden de deelnemers volgens amendement 1 gevraagd om hun posities door te geven per sms. Was dat niet op het randje want op dat moment zijn er nog boten aan het opkruisen.
François Goubau: “Ik moet zo dadelijk wel weg…”
ClubRacer: Heeft u weet van hoe ver GSM bereik gaat op zee met een golfhoogte van 2 tot 2,5m?
François Goubau: “Dat weet ik niet, dat is echt niet belangrijk want er bestaat geen sluitend systeem, AIS is dat niet en trackers zijn dat ook niet, lees onze debriefing na.”
ClubRacer: Was er een procedure mocht er een sms niet binnenkomen?
Patrick Demesmaecker: “Die sms was niet verplicht maar ik kan u zeggen dat het wel werkte want we hebben hier een lijst met de binnengekomen sms’en.”
ClubRacer: Heeft u een sms gekregen van Capella?
Patrick Demesmaecker: “Neen, wel van andere deelnemers, ook van de kleintjes. Dus die theorie dat ze het niet kunnen versturen is niet juist”
ClubRacer: Capella heeft de sms dus niet verstuurd. JOLO wel en is gefinisht. Yolo en Capella zijn qua snelheid aan mekaar gewaagd volgens eerdere wedstrijd uitslagen. Is de vraag dan niet opgekomen waar Capella was?
Patrick Demesmaecker: “Er gaat niets meer gebeuren in de zeilsport als jullie zo verder blijven doen, je krijgt schrik om nog iets te doen. ‘t is hier nog erger dan bij de politie.”
ClubRacer: Wat is jullie grootste bekommernis na deze ramp?
Patrick Demesmaecker: “We vinden uiteraard veiligheid het allerbelangrijkste en we merken ook dat zeilers te nonchalant zijn wat de veiligheid betreft. We willen hiervoor een campagne organiseren. We moeten de zeilers sensibiliseren zonder onmiddellijk te sanctioneren.”
“Sanctioneren lijkt ons geen goed idee als we zeilwedstrijden willen blijven organiseren. Als we de organisatie ervan dichttimmeren met allerlei regels en sancties, dat komt geen kat nog naar de wedstrijd. Dat komt de zeilsport niet ten goede. Bovendien krijgt je als organisatie gewoon schrik. Op den duur is de “goesting” om nog iets te organiseren totaal weg.”
Interview 3
Uit verschillende hoeken komt de kritiek dat de gebeurtenissen van die noodlottige Light Vessel Race van 1 juli 2017 en de slappe reactie van de betrokken club achteraf er de oorzaak van zijn dat de regels nu zo rigoureus moeten worden toegepast.
Is het wedstrijdzeilen voor de Belgische kust daardoor ontoegankelijk geworden? Zijn jachtclubs niet meer geneigd om nog iets te organiseren, durven ze niet meer?
We stelden deze vragen ook aan Stijn reunis in zijn hoedanigheid als wedstrijdleider van de Blankraces in Blankenbergen.
Stijn Reunis: “Wedstrijdzeilen voor de Belgische kust is nu ontoegankelijk geworden”
Stijn Reunis : “Met deze maatregel wordt de drempel voor deelnemers van tour wedstrijden, zoals de Blank Sailing voor de kust van Blankenberge, veel te hoog. Ook is het afwimpelen van de verantwoordelijkheid naar alle organisaties een draconische maatregel. We zijn in Blankenberge met de drie clubs een schoolvoorbeeld en nu straffen ze ons zo.”
“Dit is het gevolg van één tragisch ongeval waarbij één club gefaald heeft en dat mag niet de aanleiding zijn voor maatregelen buiten proportie die er voor zorgen dat niemand nog een wedstrijdje durft organiseren. Dit zal een vette kluif worden voor de nieuwe voorzitter van Belgian Sailing.” (nvdr: in de wandelgangen horen we dat François Goubau de nieuwe Belgian Sailing voorzitter wordt)”
Heeft de RBSC nu lessen getrokken?
Wat nu ook ter discussie staat, is of de hulpverlening sneller op gang had kunnen komen? Had de wedstrijdleiding van de RBSC niet proactiever moeten handelen? In het verleden werd de vloot van de Light Vessel Race de hele nacht door gemonitord. Waarom is dat nu niet meer het geval?
Uit het interview met de RBSC wordt duidelijk dat de club na de gebeurtenissen niet bereid was om kritisch naar zichzelf te kijken. Ook leek men niet geneigd om de regels aan te scherpen, in ieder geval niet voor zichzelf. De verantwoordelijkheid werd simpelweg bij de zeilers neergelegd.
Hoe dan ook, er moet alles aan gedaan worden om herhaling van dit soort tragische gebeurtenissen zoveel mogelijk te voorkomen.
Ondertussen heeft de overheid besloten om zelf in te grijpen en strengere regels op te stellen voor het aanvragen van vergunningen voor zeilwedstrijden op zee.
UPDATE 13/04/18:
FOSO duikt diep in de fouten van RBSC en schipper Frans Maas
Beide Interviews zijn afgenomen door Eddy Lekens & Kathleen Rutten.
