Marcel van Triest maakte de Volvo Ocean Race vijfmaal als navigator mee, eenmaal als weerexpert voor de organisatie en nu als walnavigator voor Abu Dhabi Ocean Racing. Daarmee is Marcel van Triest (Rotterdam) de uitgelezen persoon om een kijkje achter de schermen van een race over de beruchte Zuidelijke Oceaan te geven. Oftewel, de huidige vijfde etappe van Auckland naar het Braziliaanse Itajai. Deze immense oceaan staat bekend om de aaneenschakeling van depressies.
De ‘furious fifties’ en ‘screaming sixties’ zijn vaak gebruikte termen voor de zone 50 tot 60 graden zuid en zuidelijker. “Als je naar het zuidelijk halfrond kijkt, zie je een grote band zee”, begint Van Triest, die in de editie van 2005-06 voor het laatst deelnam met Brasil1, zijn uitleg.
“Die gaat de wereld rond zonder enig obstakel. Bij ons is de Atlantische Oceaan een soort ingesloten kom. In het zuiden steekt enkel Kaap Hoorn uit. Verder is het allemaal water. Na het ontstaan van depressies worden ze opgenomen in de stroming rondom Antarctica en die is ongehinderd. Een depressie raast rond de wereld totdat de energie op is. Voor het front krijg je noodnoordwestenwind, dan komt het front door en krijg je zuidwestenwind en daarna west. Vervolgens krijg je even een rugje hogeluchtdruk, waarna de volgende depressie zich alweer aandient.”
Hoewel Van Triest geen ambitie meer heeft om de hele race te zeilen, had hij naar eigen zeggen graag deze etappe willen meemaken: “Het klinkt gek, maar ik heb een beetje heimwee naar de Zuidelijke Oceaan.”
Nu doet hij zijn werk voor Abu Dhabi Ocean Racing dus aan de wal: “Ik ben weer en –navigatieadviseur, assistent, coach, enzovoort. Ik bereid de etappe voor alsof ik die zelf zou varen. Dat neemt veel werkdruk weg bij Simon Fisher, de navigator aan boord. Door er samen mee bezig te zijn, zorgen we ervoor dat we absoluut niets over het hoofd zien.”
“Ik kijk iedere dag naar het weer en houd me bezig met routering en strategie. Er zijn heel veel wat/als scenario’s. Ik schrijf een soort ‘roadbook’ tot aan een uur voor de start, met daarin een checklist van punten waaraan Simon moet denken. Als een groot beslissingsmoment enkele dagen na de start volgt, kan ik daar vooraf dag en nacht mee bezig zijn. Ik kan helemaal leeg zijn als het startsignaal klinkt. Simon niet. Hij moet uitrusten, fit zijn, tijd doorbrengen met zijn familie, etc.”
De walnavigator mag tot aan de startprocedure contact hebben met zijn collega aan boord. “In Kaapstad was ik naar het zuiden gereden en stond ik op de berg naar eventuele windstille zones onder de kust te kijken. Die gaf ik net voor de start door.” Abu Dhabi Ocean Racing
‘Klapgijpen horen erbij’
Van afgelopen maandagnacht met drie klapgijpen ligt Van Triest niet wakker. “Dat hoort erbij. Heb ik ook een paar keer meegemaakt. Het weer was enorm vlagerig en dat kan in de Zuidelijke Oceaan een probleem zijn. Met name als de wind uit het zuidwesten komt, dus vanaf de Zuidpool. Dat is heel zware lucht met een relatief hoog soortelijk gewicht. Dertig knopen wind waar ze nu zijn, heeft niets te maken met dertig knopen wind in een subtropisch gebied. Op de Zuidelijke Oceaan voelt dertig knopen meer als veertig knopen op de Middellandse Zee. Uiteindelijk is het een gas dat tegen je zeilen aan drukt. Als dat luchtdichter is, is de druk veel groter. In die nacht was de golfslag hoog, maar ook verward. Als je dan die nare zeegang hebt en in een harde vlaag ineens tien knopen meer wind hebt, kunnen die klapgijpen gebeuren. Ik heb zo zelf in 2002 met SEB een keer de mast eraf gevaren. Zelfde verhaal, zelfde gebied.”
Belangrijke beslissingsfactoren
“Wat anders is in de Zuidelijke Oceaan, is dat het weer altijd van achteren komt. Van het westen naar het oosten. Daarom is het voor de voorste boot lastig om de voorsprong vast te houden. Daarnaast speelt de beslissing mee hoe ver je naar het zuiden gaat. Naar het zuiden toe is altijd korter, maar soms komt er vanuit het noorden een depressie omlaag. Dan zou je net aan de verkeerde kant daarvan kunnen zitten. Een andere factor is dat hoe zuidelijker je gaat, hoe lastiger alles gaat. Alles neemt meer tijd in beslag. Leg maar eens een andere knoop in een lijn, dan moeten de handschoenen weer uit. Dit heeft toch zijn weerslag op de snelheid van zeilwissels. Dat is heel moeilijk te vangen in je berekeningen. Verder zijn het dezelfde strategische overwegingen als in de andere etappes.”
‘Op tijd schakelen’
“Als je naar het zuiden gaat, is het belangrijk om de versnellingsbak tijdig terug te schakelen om veiliger te varen. Je kunt niet helemaal vol gas, want alles duurt langer, etc. Je moet snel genoeg die mentaliteitsomslag maken. Die omslag moet je ook weer terug maken zodra je rond Kaap Hoorn bent. Veel mensen blijven dan een beetje suf in plaats van dat ze weer voluit gaan varen.” “Het is tevens cruciaal om met een boot in wedstrijdconditie Kaap Hoorn te ronden. Daarna is er nog 1.900 zeemijl te varen. Tegen die tijd moeten niet al je zeilen aan gort zijn. De finishlijn ligt in Brazilië.
Het zijn eigenlijk twee verschillende etappes: van Auckland naar Kaap Hoorn en van Kaap Hoorn naar Itajai. Voor de tweede moet je eveneens klaar zijn.” De aanloop naar Kaap Hoorn, of je vanuit het zuiden of het noorden komt, behoort tot de tactische beslissingen die de navigator moet nemen. “Je hebt natuurlijk de Andes, wat een serieuze bergketen is. Met noordwestenwind kan het daar echt heel hard waaien. Als je daar te dicht onder de kust aankomt, heb je een probleem.” Een volgende tactische hoofdbreker is volgens Van Triest Kaap Hoorn zelf. “Ga je buitenom of binnendoor? Ten oosten van Kaap Hoorn ligt Stateneiland. Tussen dat eiland en het oostelijke einde van het Argentijnse deel van Vuurland loopt Straat Le Maire. Daar kun je wel of niet doorheen varen. Die keuze heeft direct gevolgen voor aan welke zijde je voorbij de Falklandeilanden gaat: oost of west.
In Straat Le Maire kan het hard stromen. Als je daar terechtkomt met stroom tegen wind dan kun je daar echt je boot in tweeën varen. Middelgrote vrachtschepen wordt afgeraden om in dat soort condities daar doorheen te gaan.” Traditioneel gezien wordt dit kanaal echter vaak door de deelnemende teams genomen. “Ik ben er in alle races doorheen gegaan. Je wordt er niet echt blij van.” De vloot kan naar verwachting aanstaande maandag Kaap Hoorn aftikken.
Foto boven: Ainhoa Sanchez / Volvo Ocean Race
Foto onder: Matt Knighton/Abu Dhabi Ocean Racing/Volvo Ocean Race